วันสดุดีวีรชนกองทัพเรือ

๑๗ มกราคม พ.ศ.๒๔๘๔

เรือรบไทยปะทะเรือรบฝรั่งเศสใน “ยุทธนาวีเกาะช้าง”

    เหตุการณ์ ยุทธนาวีเกาะช้าง สืบเนื่องมาจากกรณีพิพาทอินโดจีนระหว่างไทยและฝรั่งเศส ซึ่งเป็นช่วงเวลาก่อนที่ฝรั่งเศสจะประกาศสงครามกับเยอรมนีในสงครามโลกครั้งที่ ๒ โดยฝรั่งเศสได้ขอให้รัฐบาลไทยลงนามในสนธิสัญญาห้ามรุกรานอินโดจีน ซึ่งทางรัฐบาลไทยในขณะนั้นได้ยื่นเงื่อนไขว่า ไทยยินดีลงนามหากฝรั่งเศสยอมทำตามข้อเรียกร้องในการปรับปรุงเส้นแบ่งเขตแดน ระหว่างไทย - อินโดจีนฝรั่งเศสเสียใหม่ โดยใช้แนวร่องน้ำลึก เป็นเกณฑ์ตามหลักกฎหมายระหว่างประเทศ เพื่อความเป็นธรรม และให้ฝรั่งเศสคืนดินแดนฝั่งขวาแม่น้ำโขงที่ฝรั่งเศสยึดไปจากเหตุการณ์ ร.ศ. ๑๑๒
แต่ทางฝรั่งเศสได้ตอบปฏิเสธเงื่อนไขดังกล่าว

   อีกทั้งในช่วงเวลาเดียวกันนั้น ได้มีการเดินขบวนของบรรดานักศึกษาของไทยฝ่ายชาตินิยม ซึ่งได้รวมตัวกันเพื่อเรียกร้องดินแดนที่เกิดการพิพาทจากฝรั่งเศส ประจวบกับช่วงเวลานั้นได้เกิดการปะทะอย่างต่อเนื่องบริเวณชายแดนของทั้งสองฝ่าย โดยฝ่ายไทยได้อ้างว่า ฝรั่งเศสเป็นผู้ฉวยโอกาสส่งเครื่องบินทิ้งระเบิดมาโจมตีที่ จว.นครพนมก่อน เมื่อวันที่ ๒๘ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๘๓ นำไปสู่การเผชิญหน้าอย่างเต็มรูปแบบ จนทำให้ฝรั่งเศสตัดสินใจส่งกองเรือรบเข้าโจมตีฝ่ายไทย

   การสู้รบบริเวณเกาะช้างเริ่มต้นขึ้นตั้งแต่เช้าตรู่ของวันที่ ๑๗ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๔ กำลังรบทางเรือของฝ่ายไทยที่รักษาการณ์ (ลาดตระเวน) อยู่ในบริเวณนั้น ประกอบด้วย เรือหลวงธนบุรี เรือหลวงชลบุรี และเรือหลวงสงขลา ได้เข้าต่อสู้ขัดขวางกองเรือฝรั่งเศส ซึ่งมีกำลังทางเรือถึง ๗ ลำ ประกอบด้วย เรือลาดตระเวน ๑ ลำ เรือสลุต ๒ ลำ และเรือปืน ๔ ลำ ผลของการสู้รบทำให้ฝ่ายไทยต้องเสียเรือทั้ง ๓ ลำ พร้อมชีวิตของทหารเรือรวม ๓๖ นาย และหลังจากการสู้รบได้ยุติลง ทางกองเรือรบของฝรั่งเศสได้ล่าถอยออกจากน่านน้ำไทย

   โดยหลังจากการสู้รบที่เกาะช้าง ทางรัฐบาลญี่ปุ่นได้เข้ามาแทรกแซงโดยให้ทั้งสองฝ่ายเจรจาสงบศึก ก่อนมีการลงนามในอนุสัญญาสันติภาพที่กรุงโตเกียว เมื่อวันที่ ๙ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๔ ทำให้ไทยได้ดินแดนพิพาทมาอยู่ในปกครอง แต่เป็นช่วงระยะเวลาเพียงสั้นๆ เนื่องจากเมื่อสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ ๒ ไทยจำเป็นต้องคืนพื้นที่พิพาทดังกล่าวกลับคืนให้กับฝรั่งเศส

  โดยเหตุการณ์ยุทธนาวีเกาะช้าง ถือเป็นเหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์ของกองทัพเรือไทย
ในการรบหลังจากยุคการปรับปรุงกองทัพเรือสู่ความเป็นกองทัพเรือสมัยใหม่ จึงทำให้กองทัพเรือไทยได้กำหนดวันนี้เป็น “วันสดุดีวีรชนกองทัพเรือ”